Leeflijnen

Als werknemer of zzp-er in de evenementenbranche werk je veel op hoogte. Je maakt daarbij altijd gebruik van lijnen. Zoals een leeflijn voor valbeveiliging of een lijn voor werkpositionering. Je bevestigt de lijn aan je klimgordel en aan een verankering. Op deze pagina lees je alles over leef- en positioneringslijnen. We beginnen met handige informatie over het gebruik van deze lijnen in de evenementenbranche.

---

Leeflijnen in de evenementenbranche

• Dresscode: Backstage Black
  Als stage hand wil je natuurlijk niet dat je uitrusting opvalt tijdens het event. Dan is een zwarte lijn handig, net als een zwarte klimgordel. Ook stof zie je minder snel op zwart. Handig, want de werkzaamheden kunnen behoorlijk stoffig zijn.
• De Y-leeflijn als standaard
  In de branche werk je vooral met een Y-leeflijn. Die zijn geschikt om mee te klimmen in een constructie zonder dat je de valbeveiliging loskoppelt. Je kunt je er ook horizontaal mee voortbewegen, bv. op een zwartstaal-constructie.
• De I-lijn in de cherry picker
  Als je in de bak van een hoogwerker werkt, dan gebruik je een zo kort mogelijke I-lijn. Die moet zo kort zijn, dat je, bv. door een hobbelige ondergrond, niet buiten de bak kunt vallen. Daarom gebruik je geen valdemper. Die zou je lijn verlengen.
• De I-lijn op de layher
  Je hoeft niet persé met een Y-lijn de layher op te klimmen. Op verschillende plekken op de layher kan een verticale lijn hangen als valbeveiliging. Je koppelt dan het mobiele valbeveiligingsapparaat op je borst aan de lijn en klimt omhoog. Eenmaal bovenaan kun je jezelf met een I-lijn aan de layher positioneren.

---

I-leeflijn, Y-leeflijn en instelbare positioneringslijn

---

Typen leeflijnen

Leeflijn, horizontale leeflijn, vallijn, positioneringslijn, Y-lijn, I-lijn… hoe zit dat?

Het woord leeflijn wordt vaak voor alle typen lijnen gebruikt. Dat is gewoon handig. Maar In feite is niet elke lijn een leeflijn.

• Leeflijn
  Een leeflijn is bedoeld voor valbeveiliging. Hij wordt daarom ook wel vallijn genoemd. Vaak bevat hij een geïntegreerde valdemper, maar er zijn ook losse valdempers verkrijgbaar. Bevestig je leeflijn aan een van de bovenste A-punten (ankerpunten) van je klimgordel. Die zitten op de borst en bovenaan de rug. ‘Meer lezen over klimgordels’.
• Y-leeflijn
  De Y-leeflijn of Y-lijn heeft de vorm van een Y. Koppel de ‘staart’ van de Y aan een A-punt van je klimgordel. Aan de twee armen van de Y zitten MGO-haken (steigerhaken). Hiermee kun je in een constructie omhoogklimmen door steeds een van de haken los te koppelen en aan een hoger punt te bevestigen. Je bent dus altijd met een arm aan de constructie verbonden.
  
  Een Y-leeflijn heeft een valdemper. Klimmen met een Y-lijn doe je met de juiste techniek. Daarvoor volg je een cursus valbeveiliging. Lees meer over deze techniek onder ‘valbeveiliging’.
• I-leeflijn
  De I-leeflijn of I-lijn is een enkele lijn. Sommige I-leeflijnen hebben een vaste lengte, andere zijn instelbaar. Je hebt ze met en zonder valdemper. Een I-lijn zonder valdemper kan de functie van een leeflijn hebben, bv. als je in de bak van een cherry picker werkt, maar vaak zal deze fuctioneren als positioneringslijn.
• Positioneringslijn
  Gebruik een positioneringslijn niet als valbeveiliging. Hij is bedoeld om je in de juiste positie te brengen om gemakkelijk met twee handen te kunnen werken op hoogte. Vaak is de positioneringslijn instelbaar. Een uiteinde bevestig je met een MGO-haak of karabiner aan een ankerpunt. Sommige positioneringslijnen koop je met geïntegreerde haken, in andere gevallen schaf je die los aan.
  
  Het andere uiteinde van je lijn koppel je aan je klimgordel. En wel aan een inbindpunt voor werkpositionering. Deze inbindpunten zitten op de onderste helft van je klimgordel. Meestal gebruik je het inbindpunt op de buik. Maar je kunt bv ook de lijn om een verticale paal doen en aan je heupen bevestigen. Je voeten moeten dan wel steun hebben.
  
  Positioneren aan de rozet van een layher doe je met een stalen karabiner en nooit met een MGO-haak. Gebruik ook geen aluminium karabiner. Een aluminium MGO-haak is wel prima geschikt voor stalen layherbalken of kabels.
• Horizontale leeflijn
  In de evenementenbranche wordt deze zelden gebruikt. Je spant hem als een waslijn, bv. op een plat dak. Als je dan je positioneringslijn aan de leeflijn koppelt, kun je langs de leeflijn lopen. Je zorgt er daarbij voor dat jouw lijn te kort is om de rand van het dak te kunnen bereiken.
• Verticale leeflijn
  Technisch bestaat er geen verticale leeflijn. Je kunt deze dus niet bestellen. In de praktijk zie je wel touwen verticaal hangen aan een constructie zoals een layher. Jij koppelt je valbeveiliging aan de verticale lijn en klimt dan omhoog naar de werkplek.

---

Valbeveiliging en werkpositionering

Hieronder zie je voorbeelden van valbeveiliging en werkpositionering met een leef- en een positioneringslijn.

• Zo klim je met een Y-lijn voor valbeveiliging. De lijn is bevestigd aan het A-inbindpunt van de klimgordel op de borst. Door de haken om en om los te koppelen van de constructie klim en daal je veilig.
• Aangekomen op het werkpunt kun je jezelf positioneren zodat je met beide handen kunt werken. De positioneringslijn is bij de buik aan de klimgordel gekoppeld. In deze situatie kan dat ook aan beide heupen. De voeten hebben voldoende steun. In deze werksituatie kun je vallen. Daarom gebruik je nog steeds de Y-lijn met valdemper.

Voorbeeld van gebruik Y-leeflijn en positioneringslijn

---

Materialen

• Leeflijnen zijn vaak van kunststof zoals polyester gemaakt
• Sommige leeflijnen hebben van binnen een andere kleur die bij slijtage zichtbaar wordt
• De kern van een lijn kan van staal zijn
• Staal is een must als je tijdens het werken de lijn kunt doorsnijden
• Y-leeflijnen kunnen opvallende elastische armen hebben. Ze zien er heel veerkrachtig uit. Maar ze dienen niet om een val op te vangen. Ze verminderen het risico dat je ergens achter blijft haken.

---

Hoe lang mag een leeflijn zijn?

Je leeflijn mag maximaal 2 m lang zijn. Dat is inclusief valdemper en connectoren. Dat wil niet zeggen dat een leeflijn van bijna 2 m in jouw situatie goed is. Stel dat het ankerpunt van je lange leeflijn laag aan de constructie zit. Dan val je een heel eind voordat de lijn strak staat en de valdemper activeert. Dat betekent dat je een hoge valfactor hebt en je lichaam een flinke opdonder krijgt. Hieronder zie je hoe de valfactor werkt.

Houdt het ankerpunt dus boven je. En voorkom zoveel mogelijk slack in je leeflijn!

---

Valdemper en valruimte

De valdemper scheurt uit bij een val. Dat dempt de impact van de val op je lichaam, maar maakt je lijn langer. Daarom moet je rekening houden met voldoende valruimte. De valdemper moet helemaal uit kunnen scheuren zonder dat jij de grond raakt.

• Niet elke valdemper is geschikt voor een hoge valfactor. Kijk dus naar de normering
• Houd de valfactor onder de 1 en als het niet anders kan onder de 2
• Zorg ervoor dat je niet te zwaar bent voor de valdemper en blijf onder het maximaal toegestane gewicht. Als je daarboven zit ben je wellicht fysiek ook niet echt in staat om te klimmen
• Als je de lijnlengte met uitgescheurde valdemper bepaalt, bedenk dan dat ook jouw lichaamslengte erbij moet. Als je een val maakt dan scheurt niet alleen je demper uit, maar lijn en demper zullen door de elasticiteit op het moment van impact ook wat oprekken. Daarom heb je ook nog extra vrije valruimte nodig.
• Dit moet je echt weten als je gaat klimmen: Minimale valruimte = Tweemaal de lengte van je lijn met connectoren + lengte van je uitgescheurde valdemper + je lichaamslengte + 1 m extra.